ฉันเห็นใครต่อใครเขียนคำไว้อาลัยให้คนรักที่จากไปก่อนวัยอันควรในวันที่เขาไม่อยู่บนโลกใบนี้แล้วผ่านข้อความในโลกโซเชี่ยลมีเดีย ฉันซาบซึ้งและเข้าใจถึงความรู้สึกสูญเสีย ความรัก ความห่วงใย เข้าใจทุกอย่าง แต่บางครั้งฉันก็เกิดคำถามว่า แล้วคนที่จากไปแล้วมีโอกาสได้รับรู้ไหมนะว่า ตัวเขาเป็นที่รัก มีคุณค่า มีความหมาย กับใครคนหนึ่งมากมายแต่ไหน จริง ๆ เขาอาจจะเป็นคนที่สมควรได้อ่านข้อความ บอกรัก ข้อความเหล่านี้มากที่สุด ได้รับรู้ถึงความรัก ความชื่นชมในวันที่เขายังมีลมหายใจอยู่  

บอกรัก บอกขอโทษ

ฉันอยากผลักดันให้เราทุกคนบอกรัก บอกขอบคุณ บอกเสียใจ บอกขอโทษ หรือหากจะดีกว่านั้น คือเรากล้าหาญพอที่จะเขียนความรู้สึกชื่นชม ศรัทธาคนที่เรารัก คนที่เราชอบในวันที่เขามีชีวิตอยู่ ไม่จำเป็นต้องเป็นวันพิเศษ เพราะวันนั้นอาจไม่เคยมาถึง เหมือนที่พรุ่งนี้ไม่เคยมาถึง ตอนที่ฉันสูญเสียอาคนแรก ทัศนคติหนึ่งเรื่องของฉันที่เปลี่ยนไปตลอดกาลคือ ฉันจะไม่โกรธใครข้ามคืน ข้ามวัน จะไม่พูดจาแย่ๆ เป็นคำสุดท้ายกับคนที่ฉันรัก หรืออาจจจะพูดได้ว่า ฉันพยายามมากขึ้นและตระหนักที่จะลดอีโก้ ลดตัวตนว่า ฉันเก่ง ฉันถูก ลงจนมันแทบไม่เหลือ แต่บางครั้งมันก็อาจจะไม่ง่ายนัก

เมื่อก่อนฉันทะเลาะกับน้องสาวบ่อย แล้วเราก็มักพูดจาแรงๆ ใส่กัน เชือดเฉือนเจ็บแสบให้มากที่สุด กระทั่งวันที่ความตายเริ่มทักทายฉันครั้งแรก โดยพรากชีวิตอาต้อม น้องชายพ่อ อาที่แสนอารมณ์ดีและชอบล้อชอบแหย่ฉันบ่อยๆ แต่ฉันสัมผัสได้ว่า อารักฉัน อาต้อมจากไปในวันที่อายุยังไม่ถึง 50 ปี อานอนหลับ ตื่นเช้ามา ย่าไปปลุกเพื่อจะชวนให้ลุกไปใส่บาตรเหมือนเคย แต่อานิ่งสนิท ไม่หายใจแล้ว ฉันนึกภาพไม่ออกเหมือนกันว่าหากคนเป็นแม่ไปปลุกลูก แล้วพบว่าลูกชายสุดที่รักได้จากไปแล้วจะเศร้าโศกเสียใจแค่ไหน

จำได้ว่า ตอนฉันรู้ข่าว ฉันเสียใจ ฉันร้องไห้ พ่อโทรมาบอกสั้นๆ ห้วนๆ แล้ววางสายโดยที่ไม่ตอบคำถามด้วยซ้ำว่า อาต้อมเป็นอะไร ฉันเดาว่าพ่อคงทำใจไม่ได้เหมือนกัน

นับจากนั้นมา ฉันเปลี่ยนตัวเองและบอกน้องถึงความตั้งใจ ช่วงแรกๆ ไม่ง่ายในการกดทิฐิอีโก้ให้จมหายไปใต้ปลายลิ้นไม่โผล่ออกมาทำร้ายความรู้สึกน้องสาว เราทะเลาะกันน้อยลง ทะเลาะแล้วต้องรีบเคลียร์ แต่คำพูดยังมีบ้างที่บั่นทอนจิตใจ แต่สุดท้ายเราก็มากอดคอกันร้องไห้ พูดขอโทษ ถ้าทะเลาะแล้วใครคนใดคนหนึ่งออกจากบ้าน ฉันจะเป็นฝ่ายโทรหาเพื่อเคลียร์ให้จบ และไม่ปล่อยไว้ข้ามคืน ข้ามวัน หรือมากที่สุดอาจจะข้ามชั่วโมง

ลองจินตนาการดูว่า ถ้าเราไม่เจอคนๆ นี้แล้ว คำพูดสุดท้ายที่เราทิ้งไว้ถึงจะไม่ใช่คำบอกรัก แต่อย่างน้อยต้องไม่ใช่คำที่ทำให้ขุ่นข้องหมองใจ มันน่าจะดีกว่ามิใช่หรือ ถ้าคำพูดฉันทำให้เพื่อนพี่น้องป้าน้าอาขุ่นข้องโดยที่ฉันไม่ได้ตั้งใจ หากวันหนึ่งคนที่รักฉันและฉันรักได้ผ่านมาอ่านข้อความนี้ ฉันขอโทษไว้ตรงนี้  

Photo Credit: Esther Ann

ต่อมาลุงยูรซึ่งเป็นลุงเขยจากไปก่อนวัยอันควร ฉันผู้ซึ่งมีความทรงจำดีๆ กับลุงยูรเลยได้เขียนเล่าถึงความรู้สึกลงในหนังสือที่ระลึกงานศพและขอทำบุญในงานศพเป็นการจัดพิมพ์หนังสือธรรมะและแทรกประวัติแจกแขกที่มาร่วมงาน ตกใจมากอีกเช่นกัน แม้ในวัย 70 ปีลุงยูรยังคงแข็งแรงดี และสาเหตุของการด่วนจากไปครั้งนี้คือลุงยูรขึ้นไปกวาดหลังคาบ้านซึ่งเป็นกิจที่ปกติลุงยูรไม่เคยทำ จึงพลัดตกลงมา ฉันลางานอยู่หลายวัน และขอเจ้านายเลิกงานเร็วเพื่อนั่งรถโดยสารจากกรุงเทพฯ ไปอยุธยาเพื่อฟังพระสวดทุกวัน ฉันเองไม่เคยกล่าวชื่นชมลุงยูงซึ่งถือเป็นญาติผู้ใหญ่ที่พูดภาษาอังกฤษเก่งที่สุดนับแต่ฉันจำความได้ อาจจะด้วยความที่ลุงยูรเป็นผู้ใหญ่ การที่เราจะไปกล่าวชื่นชมผู้ใหญ่สักคนคงไม่ใช่เรื่องง่ายนักสำหรับคนที่เด็กกว่า แต่ความคิดนี้เปลี่ยนไป ไม่ว่าจะแก่หรือเด็ก อยู่ในสถานะใด เราต่างต้องการกำลังใจ เราอยากได้ยินว่า สิ่งที่เราทำ ตัวตนที่เราเป็นอยู่ มันดี และเป็นแรงบันดาลใจให้ใครสักคน

หลังจากนั้นแก่หรือยายเสีย ฉันไม่ได้ร้องไห้ฟูมฟายเพราะว่าแก่จากไปอย่างสงบตามอายุขัยด้วยวัยเก้าสิบกว่า ความผูกพันของฉันกับแก่นั้นฉันเคยเขียนเล่าออกมาผ่านนิทานสั้นเรื่อง เรื่องเล่าของหมูหวาน ฉันมีวีรกรรมและความทรงจำกับแก่มากมาย ที่ตั้งใจว่า ฉันอยากเขียนออกมาเป็นหนังสือ และความตั้งใจนั้นยังคงอยู่แม้ว่ามันยังไม่เกิดขึ้นอย่างจริงจัง นี่คงเป็นเรื่องเดียวที่ฉันรู้สึกเสียใจว่าฉันควรมีโอกาสได้อ่านทบทวนเรื่องราวเหล่านั้นให้แก่ได้ฟังได้ยินในขณะที่แก่ยังมีชีวิตอยู่ สิ่งที่ฉันทำได้ดีที่สุดคือเขียนถึงความผูกพันนั้นเพียงสั้นๆ ลงในหนังสือที่ระลึกงานศพและช่วยกันกับน้าๆ เรียบเรียงเรื่องราวต่างๆ บรรจุในหนังสือเล่มเดียวกัน

บอกรัก บอกชื่นชม

ห่างหายงานศพญาติสนิทมิตรรักมาหลายปี กระทั่งเมื่อไม่กี่ปีก่อนอาติ๊กซึ่งเป็นพี่สาวของอาต้อมจากไปอย่างกะทันหันอีกเช่นกัน อาตื่นแต่เช้าเพื่อไปวิ่ง แล้วหัวใจหยุดเต้นขณะวิ่ง เมื่อฉันได้ยินข่าว ฉันทำอะไรไม่ถูก จุกมาก ทำไมต้องเป็นอีกคนที่จากไปก่อนวัยอันควร อาเป็นคุณครูที่มีลูกศิษย์มากมาย หนึ่งในคำไว้อาลัยที่ฉันได้อ่านคือ ครูเป็นนางฟ้าที่ใจดีของเด็กๆ

คำพูดชื่นชมที่ฉันเคยบอกอาติ๊กคืออาติ๊กทำแกงมัสมั่นอร่อย ทำอาหารอร่อยมาก และอาติ๊กเองก็คงรู้ดีว่าหลานๆ และคนในครอบครัวชอบอาหารที่อาติ๊กทำแค่ไหน และฉันก็สัมผัสได้ว่าอาติ๊กภูมิใจและดีใจที่ได้ยินแบบนั้น ตอนที่อาติ๊กจากไป ความรู้สึกเสียใจแม้จะท่วมท้นแต่ฉันเริ่มเข้าใจความตายมากขึ้น ฉันเสียใจและนึกโทษตัวเองอยู่นิดเดียวตรงที่อาติ๊กจำวันเกิดและอวยพรวันเกิดฉันแทบทุกปีโดย เคยทำรูปรวมสวยๆ ส่งให้ฉัน ส่วนฉันจำไม่ได้ว่าวันเกิดอาติ๊กวันที่เท่าไหร่ ฉันได้แต่ปลอบตัวเองว่า อย่างน้อยที่สุด ฉันกับอาติ๊กเราไม่เคยมีเรื่องขุ่นข้องหมองใจและครั้งสุดท้ายที่เจอกัน เราได้ยิ้มให้กันและมีความสุขร่วมกัน

หลังจากนั้นฉันสูญเสียลูกชายขณะที่มีอายุครรภ์ได้ 38 สัปดาห์ เป็นการสูญเสียที่ฉันไม่สามารถอธิบายได้

ไม่นานนักต้องแต้งเพื่อนที่ดีคนหนึ่งของฉันเสียชีวิตก่อนวัยอันควร เราอายุเท่าๆ กัน ไม่กี่เดือนก่อนการเสียชีวิต ต้องแต้งทักมาถามว่าสบายดีไหม ตอนนั้นฉันเพิ่งสูญเสียลูกชาย ต้องยังแสดงความเสียใจและบอกรักฉัน แสดงความเข้าใจด้วยการปล่อยให้ฉันได้ใช้เวลาอยู่กับตัวเอง อีกไม่กี่เดือนต้องส่งข้อความมาชวนทำบุญ ฉันสมทบทุนไปต้องดีใจมาก นั่นเป็นครั้งสุดท้ายที่เราได้พูดคุยกัน พอรู้ว่าต้องเสีย ฉันเสียใจมาก ต้องเคยมาปรึกษาเรื่องชีวิตบ่อยๆ ความฝันที่ยังไม่ถูกเติมเต็ม แต่ฉันรู้ว่าช่วงสุดท้ายของต้องมีคนรักที่อยู่ข้างๆ อย่างน้อยต้องไม่เดียวดายเหมือนเมื่อหลายปีก่อนฉัน ต้องเป็นคนขยัน ไม่เคยปล่อยตัวเองว่างงาน ชีวิตต้องเหนื่อยและต้องฝ่าฟันอะไรหลายๆ อย่าง ฉันไม่มีคำสรรเสริญให้ต้อง เราเกื้อกูลกันมากพอและทำดีต่อกันมากพอในฐานะที่เพื่อนคนหนึ่งจะช่วยได้ และต้องย่อมรู้อยู่แล้ว เสียใจที่เราไม่ได้เจอกันอีกแล้วแต่อย่างน้อยฉันดีใจที่คำพูดสุดท้ายคือการได้อนุโมทนาบุญร่วมกัน

ป้าต๋อย พี่สาวคนโตของพ่อเพิ่งจากไปเมื่อไม่นานนี้ ฉันไม่ได้เจอป้าต๋อยนานเป็นปีแล้ว รับรู้ภาวะสุขภาพของป้าต๋อยว่าดีขึ้นแย่ลงเป็นระยะๆ ป้าต๋อยอาจไม่ใช่ป้าใหญ่ใจดี แต่ข้อที่ดีที่สุดของป้าต๋อยคือตรงไปตรงมา มีน้ำใจและห่วงใยคนรอบตัวเสมอไม่เคยเปลี่ยน ครั้งหนึ่งป้าต๋ออยถามถึงแฟนฉันและยังแนะนำว่า ถ้าเขาดีก็มีลูกด้วยกันไปเถอะ ไม่ต้องรอจัดงานแต่งหรอก มีแล้วค่อยแต่งก็ได้ แก่ป่านนี้แล้ว ฉันยังจำได้ว่า ฉันหัวเราะและขอบคุณป้าต๋อยที่เข้าใจสถานการณ์อะไรต่างๆ ได้ดี ให้คำแนะนำในฐานะผู้ใหญ่ที่ผ่านโลกผ่านบทเรียนมาพอสมควร แม้ว่าเราจะห่างไกลกัน แต่ป้าต๋อยยังคงติดต่อและโทรมาพูดคุยกับฉันเรื่อยๆ ครั้งสุดท้ายที่เราคุยกัน ป้าต๋อยถามถึงชีวิตฉันและแฟนฉัน ฉันยังส่งรูปคู่ให้ป้าต๋อยดูอยู่เลย เสียใจและเสียดายที่ฉันไม่มีโอกาสพาหลานเขยนิสัยดีไปให้ป้าต๋อยได้ดูตัว

บอกรัก บอกขอบคุณ

ฉันไม่ได้ต่อต้านการเขียนคำไว้อาลัยให้กับการที่ใครสักคนเสียชีวิตไป แต่ฉันแค่อยากส่งเสริมให้เราทุกคนดีต่อกันในวันที่ยังมีชีวิตอยู่ บอกรัก บอกขอโทษ บอกขอบคุณ กล่าวชื่นชมอย่างจริงใจ ไม่ทำร้ายกันด้วยถ้อยคำเผ็ดร้อน ทำดีต่อกันในวันที่ยังมีชีวิตอยู่และการได้รู้ว่า มีใครสักคนรักเรามันอาจจะช่วยต่อชีวิตให้ยืนยาวเพิ่มขึ้นออกไปอีกนิด ที่สำคัญ คำพูดสุดท้ายหรือความทรงจำสุดท้ายที่เรามีต่อกันควรเป็นความรู้สึกดีๆ ที่เราไม่รู้สึกเสียดายหรือเสียใจภายหลัง

หากตื่นมาแล้วคนข้างๆ ไม่ลืมตาขึ้นมา เราย่อมเสียใจกับการจากไป แต่อย่างน้อย เราจะไม่นึกเสียใจว่า เราไม่เคยบอกรักเขาเลยสักครั้งเดียว หรือแย่ที่สุดคือ เราพูดจาทำร้ายจิตใจเขามากขนาดไหนในช่วงเวลาสุดท้ายที่เรามีให้กัน

Featured Photo: Photo by Albina White